Komunikadu Imprensa

Primeiru-Ministru aprova inisiativa boot liu husi UE-ONU atu elimina violénsia kontra feto ho labarik-feto

Dili, Timor-Leste: Sua Exelénsia, Taur Matan Ruak, Primeiru-Ministru Timor-Leste, prezide reuniaun Konsellu Ministrus hodi aprova programa Inisiativa Spotlight husi UE-ONU iha Timor-Leste atu elimina violénsia kontra feto ho labarik-feto, nudár violasaun direitus humanus ida sériu iha mundu.

Inisiativa Spotlight hanesan parseria pluriannual ida entre Uniaun Europeia ho Nasoins Unidas, ho orsamentu globál euro 500 miloins, ou USD 550 miloins, atu elimina forma violénsia hotu-hotu bazeia ba jéneru iha tinan 2030. Inisiativa ne’e nudár investimentu ida boot tebes iha mundu iha área ida ne’e no iha Timor-Leste, programa ne’e sei hahú iha fulan ida ne’e, hodi konsentra ba eliminasaun violénsia doméstika no violénsia husi parseiru íntimu.

“Ha’u apresia tebetebes no mós apoia inisiativa ida ne’e no iha esperansa ba implementasaun ho susesu programa ida ne’e nian iha rai-laran tomak. Inisiativa ida ne’e aliña ho kometimentu sira husi Timor-Leste nia Planu Asaun Nasionál ba Violénsia Bazeia ba Jéneru hodi promove no proteje dignidade no direitu feto sira nian”, haktuir Sua Exelénsia Maria José Fonseca Monteiro de Jesus, Sekretária Estadu ba Igualdade ho Inkluzaun iha Palácio do Governo, Dili.

Timor-Leste hanesan mós país ida ne’ebé sei benefisia husi Inisiativa Spotlight. Programa ne’e iha objetivu atu apoia medida sira governu nian atu elimina forma prátika prejudisiál hotu-hotu husi violénsia kontra feto ho labarik-feto. Investimentu tinan tolu husi Spotlight Initiative iha Timor-Leste ne’e hamutuk USD 15 miloins. Inisiativa ida ne’e sei dirije husi Rezidente Koordenadór ONU nian no implementa konjuntamente ho UN Women, UNDP, UNICEF, UNFPA ho ILO iha nivel nasionál ho foku iha munisípu Bobonaro, Ermera ho Viqueque.

“Inisiativa Spotlight sei kria espasu ba ema hotu-hotu iha Timor-Leste, liuliu foin-sa’e sira (feto ho mane), sosiedade sivíl no instituisaun xave sira, atu kontribui ativu liu tan ba eliminasaun violénsia kontra feto ho labarik-feto”, nota Koordenadór Rezidente Nasoins Unidas, Roy Trivedy. Nia mós realsa violénsia nudár obstákulu boot ida atu alkansa direitu feto ho labarik-feto nian no mós atu atinje Objetivu Dezenvolvimentu Sustentável.

Inisiativa ida ne’e sei haforsa país nia kuadru no instituisaun legál sira, promove norma sosiál pozitivu sira, aumenta asesu ba servisu asisténsia ba sobrevivente violénsia sira, hadi’a kolesaun no utilizasaun ba dadus atu halo polítika di’ak liu, no haforsa servisu organizasaun sosiedade sivíl sira.

“Enkuantu Timor-Leste komesa dékada foun ida atu konsolida ninia ekonomia no dezenvolvimentu sosiál, Inisiativa Spotlight sei sai hanesan kontribuinte boot ida iha feto ho labarik-feto sira nia moris iha nasaun ida ne’e”, dehan Andrew Jacobs, Embaixadór Uniaun Europeia. “Ita presiza servisu hamutuk liu husi lideransa sólidu governu nian atu manán luta hasoru flajelu violénsia kontra feto ho labarik-feto. Ne’e mak prioridade ida ba Uniaun Europeia no ami iha orgullu atu apoia Spotlight, nia nota liu tan.

-FIN-

NOTA ANTESEDENTE BA EDITÓR

Violénsia kontra feto ho labarik-feto hanesan violasaun direitus humanus ida abranjente no devastadora ia mundu tomak. Iha Pasífiku, situasaun ne’e partikulármente preokupante tebetebes. Iha país balu iha rejiaun ne’e, 76% husi feto sira hetan ona esperiénsia iha violénsia sexuál no fízika iha sira nia moris. Sira ne’ebé afetadu liu mak feto ho labarik-feto marjinalizadu sira ne’ebé enfrenta forma diskriminasaun múltipu no intersesionál.

Vizaun jeneralizada Inisiativa Spotlight iha Timor-Leste mak ba feto ho labarik-feto sira atu goza ho sira nia direitu livre husi violénsia, iha Timor-Leste ida inkluzivu no iha ekuidade jéneru. Programa ne’e aliña ho Timor-Leste nia “Planu Asaun Nasionál ba Violénsia Bazeia ba Jéneru 2017-2021)” no Roteiru Nasionál ODS. Inisiativa ne’e sei kontribui ba eliminasaun violénsia doméstika/violénsia husi parseiru íntimu (VD/VPI) liu husi resposta ba nesesidade feto ho labarik-feto sira nian no responde ba kauza estruturál sira iha violénsia kontra feto ho labarik-feto, liu husi aprosimasaun setorál no interseksionál sobre modelu ekolójiku.

Ida ne’e sei involve reforsu no alargamentu ba parseria no solidariedade iha sosiedade sivíl, governu, mídia, setór privadu no parseiru dezenvolvimentu sira. Inisiativa ne’e sei empodera indivíduu sira, ekipa instituisaun sira iha nivel nasionál, sub-nasionál no komunidade ho polítika, sistema no mekanizmu atu prevene no responde ba VKFLF, no enkoraja públiku atu dezafia norma prejudisiál jéneru nian. Liu husi aproximasaun inovadora sira, Inisiativa Spotlight sei estabelese movimentu sosiál ida ho defensór no ajente mudansa ida diversu ba igualdade jéneru no inkluzaun sosiál.

INFORMASAUN BA MÍDIA

Marina Rini, Communication Officer, EU Delegation. Email: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.

Ahmed Saleem, Communications Officer, UN Resident Coordinator’s Office. Email: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.

Kontaktu Ami

UN House, Caicoli Street
Dili, Timor-Leste
PO BOX 008
Telp: +670 333 333
E-mail: info@un.org.tl